Savitribai Phule information in Marathi

सावित्रीबाई फुले, Savitribai Phule information in Marathi, सावित्रीबाई फुले माहिती मराठी, सावित्रीबाई फुले यांचा मृत्यू, सावित्रीबाई फुले माहिती

मित्रांनो आजच्या आर्टिकल मध्ये मी तुम्हाला सावित्रीबाई फुले यांच्या बद्दल माहिती देणार आहे. तसेच मी तुम्हाला महिलांनी इंचा शिक्षणासाठी काय काय काय कार्य केले याबद्दल देखील मी तुम्हाला माहिती देणार आहे हे तर मित्रांनो सुरु करूया आजचा आर्टिकल म्हणजे, Savitribai Phule information in Marathi.

Savitribai Phule information in Marathi

सावित्रीबाई ज्योतिराव फुले या एकोणिसाव्या शतकात महिला शिक्षण आणि सक्षमीकरणात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावणाऱ्या प्रमुख भारतीय समाजसुधारक, शिक्षणतज्ज्ञ आणि कवयित्री होत्या. त्या काळातील काही साक्षर स्त्रियांमध्ये गणल्या जाणार्‍या, सावित्रीबाईंना त्यांचे पती ज्योतिराव फुले यांच्यासमवेत भिडे वाड्यात पुण्यातील मुलींची पहिली शाळा स्थापन करण्याचे श्रेय जाते.

त्यांनी बाल विधवांना शिक्षित आणि मुक्त करण्यासाठी खूप मेहनत घेतली, बालविवाह आणि सती प्रथा यांच्या विरोधात मोहीम चालवली आणि विधवा पुनर्विवाहाचा पुरस्कार केला. महाराष्ट्राच्या सामाजिक सुधारणा चळवळीतील एक अग्रगण्य व्यक्तिमत्व, बी.आर. आंबेडकर आणि अण्णाभाऊ साठे यांच्यासारख्या दलित मांग जातीचे प्रतीक मानले जाते. त्यांनी अस्पृश्यतेविरुद्ध मोहीम चालवली आणि जात आणि लिंग आधारित भेदभाव नष्ट करण्यासाठी सक्रियपणे काम केले.

अजून वाचा:

१) शिक्षक दिन निबंध मराठी | Essay on Teachers Day in Marathi

२) Mahatma Gandhi Information in Marathi | महात्मा गांधी यांची माहिती मराठी

३) Sant Tukaram Information in Marathi | संत तुकाराम माहिती मराठीत

४) डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर माहिती | Dr. Babasaheb Ambedkar Information In Marathi

सावित्रीबाई फुले – प्रारंभिक जीवन ( Early Life of Savitribai Phule )

सावित्रीबाईंचा जन्म 3 जानेवारी 1831 रोजी ब्रिटीश भारतातील नायगाव (सध्याचा सातारा जिल्हा) येथे एका शेतकरी कुटुंबात खंडोजी नेवेशे पाटील आणि लक्ष्मी या त्यांच्या थोरल्या मुलीच्या पोटी झाला. त्या काळातील मुलींची लग्ने लवकर लावली जात होती, त्यामुळे प्रचलित रितीरिवाजांनुसार, नऊ वर्षांच्या सावित्रीबाईंचा विवाह 12 वर्षांच्या ज्योतिराव फुले यांच्याशी १८४० मध्ये झाला.

ज्योतिराव पुढे विचारवंत, लेखक, सामाजिक कार्यकर्ते आणि जातिविरोधी समाजसुधारक बनले. महाराष्ट्रातील सामाजिक सुधारणा चळवळीतील अग्रगण्य व्यक्तींमध्ये त्यांची गणना होते. सावित्रीबाईंचे शिक्षण लग्नानंतर सुरू झाले.

त्यांच्या पतीनेच तिला लिहायला आणि वाचायला शिकवले आणि शिकण्याची तिची तळमळ पाहिल्यानंतर, त्यांनी एका सामान्य शाळेतून तिसऱ्या आणि चौथ्या वर्षाची परीक्षा दिली आणि तिला शिकवण्याची आवड निर्माण झाली. त्यांनी अहमदनगर येथील मिस फरार संस्थेत प्रशिक्षण घेतले. ज्योतिराव सावित्रीबाईंच्या सर्व सामाजिक कार्यात त्यांच्या पाठीशी खंबीरपणे उभे राहिले.

सावित्रीबाई फुले – महिला शिक्षण आणि सक्षमीकरणातील भूमिका

मित्रांनो सावित्रीबाई फुले यांनी शिक्षणाचा प्रसार कसा केला हे आता आपण जाणून घेणारा आहोत. पुण्यात मुलींसाठी पहिली स्वदेशी चालवली जाणारी शाळा 1848 मध्ये ज्योतिराव आणि सावित्रीबाईंनी सुरू केली होती. या चरणासाठी कुटुंब आणि समाज दोघांनीही त्यांना बहिष्कृत केले असले तरी, या जोडप्याला मित्र उस्मान शेख आणि त्यांची बहीण फातिमा शेख यांनी आश्रय दिला, त्यांनी फुले दाम्पत्याला शाळा सुरू करण्यासाठी त्यांच्या आवारात जागा दिली.

सावित्रीबाई या शाळेच्या पहिल्या शिक्षिका झाल्या. ज्योतिराव आणि सावित्रीबाईंनी नंतर अस्पृश्य मानल्या गेलेल्या मांग आणि महार जातींमधील मुलांसाठी शाळा सुरू केल्या. 1852 मध्ये तीन फुले शाळा सुरू झाल्या. त्याच वर्षी 16 नोव्हेंबर रोजी ब्रिटिश सरकारने शिक्षण क्षेत्रातील योगदानाबद्दल फुले कुटुंबाचा गौरव केला, तर सावित्रीबाईंना उत्कृष्ट शिक्षिका म्हणून गौरविण्यात आले.

त्याच वर्षी त्यांनी महिलांना त्यांचे हक्क, सन्मान आणि इतर सामाजिक समस्यांबाबत जागरूकता निर्माण करण्याच्या उद्देशाने महिला सेवा मंडळ सुरू केले. विधवांचे मुंडण करण्याच्या प्रचलित प्रथेला विरोध करण्यासाठी मुंबई आणि पुण्यात नाई संपाचे आयोजन करण्यात ती यशस्वी झाली.

फुलेंनी चालवलेल्या तीनही शाळा 1858 पर्यंत बंद झाल्या. 1857 च्या भारतीय बंडानंतर खाजगी युरोपियन देणग्या कमी होणे, अभ्यासक्रमावर मतभेद झाल्यामुळे ज्योतिरावांचा शाळा व्यवस्थापन समितीचा राजीनामा, यासह अनेक कारणे होती. आणि सरकारकडून पाठिंबा काढून घेणे.

फातिमा शेख यांच्यासह ज्योतिराव आणि सावित्रीबाईंनी परिस्थितीने खचून न जाता, अत्याचारित समाजातील लोकांनाही शिक्षण देण्याची जबाबदारी घेतली. गेल्या काही वर्षांत, सावित्रीबाईंनी 18 शाळा उघडल्या आणि विविध जातीतील मुलांना शिकवले. सावित्रीबाई आणि फातिमा शेख यांनी महिलांना तसेच इतर दलित जातीतील लोकांना शिकवायला सुरुवात केली. दलितांच्या शिक्षणाच्या विरोधात असलेल्या पुण्यातील उच्चवर्णीयांनी ही गोष्ट फारशी चांगली घेतली नाही.

सावित्रीबाई आणि फातिमा शेख यांना स्थानिकांकडून धमकावण्यात आले आणि त्यांचा सामाजिक छळ आणि अपमानही करण्यात आला. शाळेकडे जाताना सावित्रीबाईंवर शेण, माती आणि दगड फेकण्यात आले. तथापि, असे अत्याचार सावित्रीबाईंना तिच्या ध्येयापासून परावृत्त करू शकले नाहीत.

सावित्रीबाई आणि फातिमा शेख यांना नंतर सगुणाबाईंनी सामील केले आणि त्याही कालांतराने शिक्षण चळवळीत आघाडीवर झाल्या. दरम्यान, फुले दाम्पत्याने 1855 मध्ये शेतकरी आणि मजुरांसाठी एक रात्रशाळा देखील उघडली जेणेकरून ते दिवसा काम करू शकतील आणि रात्री शाळेत जाऊ शकतील.

शाळा गळतीचे प्रमाण तपासण्यासाठी सावित्रीबाईंनी मुलांना शाळेत जाण्यासाठी stipends देण्याची प्रथा सुरू केली. त्यांनी शिकवलेल्या तरुण मुलींसाठी ती एक प्रेरणा राहिली. त्यांनी त्यांना लेखन आणि चित्रकला यासारखे उपक्रम घेण्यास प्रोत्साहन दिले.

सावित्रीबाईंच्या मुक्ता साळवे नावाच्या विद्यार्थिनीने लिहिलेला एक निबंध त्या काळात दलित स्त्रीवाद आणि साहित्याचा चेहरा बनला. पालकांमध्ये शिक्षणाच्या महत्त्वाविषयी जागरूकता निर्माण करण्यासाठी त्यांनी नियमित अंतराने पालक-शिक्षकांच्या बैठका घेतल्या ज्यामुळे त्यांनी आपल्या मुलांना नियमितपणे शाळेत पाठवले.

1863 मध्ये, ज्योतिराव आणि सावित्रीबाईंनी ‘बल्हाट्य प्रतिबंधक गृह’ नावाचे एक केअर सेंटर देखील सुरू केले, हे भारतातील शक्यतो पहिले भ्रूणहत्या प्रतिबंधक गृह आहे. गरोदर, विधवा आणि बलात्कार पीडितांना त्यांच्या मुलांची सुरक्षित आणि सुरक्षित ठिकाणी प्रसूती करता यावी म्हणून विधवांच्या हत्येला आळा घालता येईल तसेच भ्रूणहत्येचे प्रमाण कमी व्हावे यासाठी याची स्थापना करण्यात आली होती.

1874 मध्ये, ज्योतिराव आणि सावित्रीबाई, जे अन्यथा समस्याहीन होते, त्यांनी काशीबाई नावाच्या ब्राह्मण विधवेकडून एक मूल दत्तक घेतले आणि त्यामुळे समाजातील पुरोगामी लोकांना एक मजबूत संदेश दिला. यशवंतराव हा दत्तक मुलगा मोठा होऊन डॉक्टर झाला.

ज्योतिरावांनी विधवा पुनर्विवाहाचा पुरस्कार केला, तर सावित्रीबाईंनी बालविवाह आणि सती प्रथा यांसारख्या सामाजिक दुष्प्रवृत्तींविरुद्ध अथक प्रयत्न केले, या दोन अत्यंत संवेदनशील सामाजिक समस्यांमुळे स्त्रियांचे अस्तित्व हळूहळू कमकुवत होत होते. त्यांनी बाल विधवांना शिक्षण आणि सक्षम करून मुख्य प्रवाहात आणण्यासाठी प्रयत्न केले आणि त्यांच्या पुनर्विवाहाची वकिली केली. अशा प्रयत्नांना पुराणमतवादी उच्चवर्णीय समाजाकडून तीव्र प्रतिकारही झाला.

सावित्रीबाई फुले – इतर प्रयत्न

मित्रांनो सावित्रीबाईंनी आणि तिच्या पतीने अनेक सामाजिक कार्य देखील केले. अस्पृश्यता आणि जातिव्यवस्थेचे निर्मूलन, खालच्या जातीतील लोकांना समान हक्क मिळवून देण्यासाठी आणि हिंदू कौटुंबिक जीवनात सुधारणा करण्याच्या नंतरच्या प्रयत्नांमध्ये त्यांनी तिच्या पतीच्या बरोबरीने काम केले. ज्या काळात अस्पृश्यांची सावली अपवित्र मानली जात होती आणि तहानलेल्या अस्पृश्यांना पाणी द्यायलाही लोक कचरत होते अशा काळात या जोडप्याने अस्पृश्यांसाठी त्यांच्या घरात एक विहीर उघडली.

1876 ​​पासून सुरू झालेल्या दुष्काळात त्यांनी आणि तिच्या पतीने निर्भीडपणे काम केले. त्यांनी वेगवेगळ्या भागात मोफत अन्न वाटपच केले नाही तर महाराष्ट्रात 52 मोफत भोजन वसतिगृहेही सुरू केली. 1897 च्या दुष्काळात सावित्रीबाईंनी ब्रिटिश सरकारला मदतकार्य सुरू करण्यास प्रवृत्त केले.

सावित्रीबाई फुले यांचा मृत्यू

त्यांचे दत्तक पुत्र यशवंतराव यांनी डॉक्टर म्हणून त्यांच्या भागातील लोकांची सेवा केली. 1897 मध्ये बुबोनिक प्लेगच्या जगभरातील तिसर्‍या साथीने नाल्लास्पोरा, महाराष्ट्राच्या आसपासच्या भागावर वाईट परिणाम झाला, तेव्हा धैर्यवान सावित्रीबाई आणि यशवंतरावांनी या रोगाने संक्रमित रुग्णांवर उपचार करण्यासाठी पुण्याच्या बाहेरील भागात एक दवाखाना उघडला. त्यांनी रूग्णांना क्लिनिकमध्ये आणले जेथे तिचा मुलगा त्यांच्यावर उपचार करत असताना त्यांनी त्यांची काळजी घेतली. कालांतराने, रुग्णांची सेवा करत असताना तिला हा आजार झाला आणि 10 मार्च 1897 रोजी तिचा मृत्यू झाला.

FaQ:

आज काय शिकलो:

मित्रांनो आजच्या या आर्टिकल मध्ये हे मी तुम्हाला सावित्रीबाई फुले यांच्याविषयी माहिती दिली आहे. तसेच मी तुम्हाला त्यांनी कोण कोणते कार्य केले हे पण सांगितले आहे. तर मित्रांनो आज आपण इथेच थांबूया पुन्हा भेटू पुढच्या आर्टिकल मध्ये एका नवीन विषयावर माहिती सोबत.